خانه ملاباشی (خانه معتمدی) در خیابان ملک اصفهان

خانه ملاباشی که به خانه معتمدی نیز معروف است، یکی از جاذبه‌های تاریخی اصفهان است که در محله قلعه طبره جای دارد. این مکان تاریخی به دلیل معماری خاص، بسیار موردتوجه علاقه‌مندان است و همه‌روزه افراد زیادی از آن بازدید می‌کنند.

معرفی خانه ملاباشی اصفهان

خانه معتمدی یا خانه ملاباشی اصفهان، خانه‌ای مربوط به دوران‌های مختلف تاریخی است که تزئینات و معماری بسیار چشم‌گیر ایرانی دارد و این خانه درگذشته به دلیل معماری‌اش مشهور بوده است.

این عمارت تاریخی، پس از سال‌ها توسط آقای دکتر معتمدی خریداری‌شده و هم‌اکنون برای بازدید عموم بازشده است.

تاریخچه خانه ملاباشی اصفهان

در طی کاوش‌ها و مستنداتی که در طول تاریخ از این خانه به‌جای مانده، تاریخ ساخت آن مربوط به دوره‌های صفویه، زندیه و قاجاریه است. به همین دلیل، آثار معماری از هریک از این دوران‌ها و حکومت‌ها در این خانه و عمارت تاریخی یافت می‌شود.

در مورد علت نام‌گذاری این خانه نیز می‌توان این‌گونه بیان کرد که ملاباشی، منجم ناصرالدین‌شاه بود که در زمانی که حکومت اصفهان، به‌دست ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین‌شاه اداره می‌شد، برای انجام مأموریتی به اصفهان فرستاده شد. ظل‌السلطان به دلیل آن‌که از مادری غیر قاجاری به دنیا آمده بود، برای ولیعهدی انتخاب نگردید و همین موضوع باعث به وجود آمدن عقده‌ها و رفتارهایی شده بود که این شخص برای نشان دادن قدرت خود انجام می‌داد. از جمله کارهای این شخص، ساخت ارتشی با لباس‌های سربازان اتریشی و اجیر کردن معلمانی از آلمان بود تا به این سربازان فنون رزم بیاموزند. او همچنین تمام آثار دوران صفوی را یا کاملاً نابود نمود یا تا مرز نابودی کشاند و عجیب‌تر از همه، خسارتی جبران‌ناپذیر به طبیعت ایران و از بین بردن حیوانان بومی ایران در ناحیه میانکاله زد.

به دلیل کارهای مخربی که ظل‌السطان انجام می‌داد، همسر مؤمن او اعتراض نمود. همسر ظل‌السلطان برای اعتراض به اخلاق و کردار زشت او، مقیم خانه آقا نجفی آخوند (که امروزه به نام خانه تاریخی مشروطه شناخته می‌شود)، صاحب‌منصب و امین آن دوره در اصفهان شد. ظل‌السطان نیز برای مجازات همسر خود، تمام پسران را جمع نمود و به آن‌ها گفت که هرکس مادر خود را بکشد، نیمی از املاک من به او می‌رسد! درنتیجه این جریان، جو اصفهان ناآرام و متشنج شد. همین جریان منجر شد که ناصرالدین‌شاه، ملاباشی را که فردی معتدل و ملبس به لباس روحانیت بود، برای آرام کردن جو متشنج ایجادشده به اصفهان منتقل نماید.

با ورود ملاباشی به اصفهان، خانه تاریخی حال حاضر را خریداری نمود. این خانه در آن زمان چندان بزرگ یا زیبا نبود اما موقعیت بسیار خوبی در میان خانه‌های دیگر سیاسیون و روحانیون اصفهان داشت. مثلاً خانه ملک‌التجار یا خانه آقا نجفی آخوند (خانه مشروطه) تنها چند قدم تا این خانه فاصله داشت. ملاباشی به دستور دولت وقت در این خانه مقیم شد. در آن زمان، این خانه تنها شامل دو پنج‌دری و یک بخش زمستان‌نشین بود که از دوره زندیه باقی‌مانده بود. درنتیجه خانه‌ای بسیار کم‌اهمیت جلوه می‌کرد. ولی با آمدن ملاباشی اوضاع این خانه تغییر نمود و بخش شاه‌نشین و اتاق نه دری به این خانه اضافه شد.

در آن ایام وقتی اشراف‌زاده‌ای خانه‌ای را در کوچه‌ای می‌خرید، نام آن کوچه به نام مالک خانه تغییر می‌کرد. ملاباشی کوچه و محل را که در آن آشپزخانه و اسطبل و خانه‌های دیگری در آن بود خریداری کرد. بعدها در سال ۱۳۸۰، آقای معتمدی این خانه را خرید و اقدام به بازسازی آن نمود. به همین دلیل به خانه معتمدی نیز شناخته می‌شود.

معماری خانه ملاباشی اصفهان

خانه ملاباشی خانه‌ای از خشت و گل است که در آن گچ و چوب و کاشی نیز به‌کاررفته است.

این خانه دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی است. در اندرونی ۱۵ اتاق وجود دارد. حوض‌خانه در دوطبقه در بیرونی وجود دارد و یک قسمت شاه‌نشین با اتاق‌هایی در اطراف و بالای آن نیز در بیرونی وجود دارد. اتاق‌های زیبا با پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی، گچ‌بری بی‌نظیر این ساختمان، کاشی‌کاری‌های این مکان و نوع معماری از این خانه جاذبه‌ای منحصربه‌فرد ساخته است.

بخش‌های مختلف خانه ملاباشی اصفهان

خانه تاریخی ملاباشی از بخش‌های مختلفی مانند حیاط بیرونی، تابستان‌نشین، حیاط اندرونی و شاه‌نشین تشکیل‌ شده است که در ادامه به بررسی تفصیلی آن‌ها پرداخته می‌شود.

حیاط بیرونی

این عمارت درواقع نمونه‌ای جذاب از معماری خانه‌های ایرانی است. خانه به معنی اینکه واقعاً در آن‌ها زندگی می‌کرده‌اند و به زندگی مردم عادی زمان خود نزدیک بوده‌اند. ازاین‌جهت خانه ملاباشی می‌تواند زاویه نو و تازه‌ای را از اصفهان برای شما روشن کند.

خانه به دو بخش کلی تقسیم می‌شود، فضاهای زندگی و فضاهای خدماتی.

در فضای زندگی فضا گرم و صمیمی، پرانرژی گشوده و با نورگیری بالا است و در فضاهای خدماتی اتاق‌هایی برای استراحت و کارهای اندرونی است که در آن فضا بسته‌تر، جدی‌تر و سرد است.

زمانی که آقای معتمدی در سال ۱۳۸۰ خانه ملاباشی اصفهان را خریداری می‌کنند، فضاهای خدماتی ویران‌شده بود. به همین خاطر بیشترین بازسازی‌ها در اینجا صورت گرفت و ازاین‌رو بازسازی این قسمت، بیشتر از هرجای دیگر به چشم می‌آید.

تابستان‌نشین

از حیاط یا راهروی کناری آن‌که تماماً نورپردازی و تزیین‌شده می‌توانید به بخش تابستان نشین خانه که یادگار زندیه است برسید. البته این قسمت هم به‌طور کامل مرمت‌شده و دیوارهای این بخش از خانه به‌طور کامل نقاشی شده است. تنها بخشی از این نقاشی‌ها که عمر زیادی دارد و از گذشته به‌جای مانده را، می‌توانید در کنار ستون اول ببینید که ابعاد آن حدود ۲۰ سانتی‌متر مربع است.

در لایه‌برداری‌هایی که در بازسازی انجام‌شده بسیاری از تزئینات تاریخی و قدیمی‌تر پیدا شد. در این نقاشی‌ها، نام سیارات و ماه‌های باستانی ایرانی روی سقف و دیواره‌ها کشیده شده است. اتاق‌هایی دور این فضا وجود دارند که از آن‌ها به‌عنوان اتاق‌های اقامتگاه استفاده می‌شود. عمارت و خانه ملاباشی اصفهان به‌عنوان هتل دیپلمات استفاده می‌شود.

حیاط اندرونی

وقتی از راهرو بین حیاط بیرونی و تابستان‌نشین به این حیاط می‌رسید، روحتان تازه می‌شود، زیرا آنچه از یک خانه تاریخی انتظار داشتید اینجاست! این قسمت به‌طور کامل فضای تاریخی خود را حفظ کرده و نه دری و پنج‌دری‌ها با آن چوب‌های کهنه شکوه عجیبی به فضا داده‌اند. فقط یک سمت این عمارت است که در مرحله اول شما را جذب نمی‌کند و به نظر فقط یک دیوار ساده است ولی وقتی به همان از زاویه‌ای دیگر نگاه کنید پر است از نقاشی‌هایی که خوش‌رنگ و زیبا به بنا رنگ اضافه کرده‌اند. حوض میانی بلند نیز به شاه‌نشین ختم می‌شود که در پایین آن سرداب قرار دارد.

همچنین در این حیاط دو بخش قاجار و صفوی وجود دارد و شما به‌وضوح تفاوت معماری صفوی و قاجاریه را مشاهده می‌کنید و به‌راحتی می‌توانید تفاوت بین سرداب‌های بنا را ببینید.

سرداب قاجاری وسیع‌تر و با سقفی چوبی است ولی سرداب صفوی تماماً سقفی طاق و چشمه‌ای از جنس آجر دارد. تفاوت دیگر در نوع شومینه‌هاست که در دوره صفویه از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و روی آن تزیینات زیادی انجام‌شده است. از دیگر خصوصیات منحصربه‌فرد در این حیاط، کنگره‌های چوبی منقوشی است که در بالای اتاق نه دری قرارگرفته و معماری قاجاریه را یک‌بار دیگر، به بیننده یادآور می‌شود.

شاه‌نشین

شاه‌نشین این خانه، زیباترین بخش این خانه که انگیزه مالک برای بازسازی عنوان‌شده و خوشبختانه به‌ مرور زمان آسیب زیادی ندیده است.

دیوارهای آینه‌کاری، نقاشی روی گچ، گچ‌کاری و نوری که از ارسی‌های نه دری به اتاق می‌بارد، هر بازدیدکننده‌ای را مسحور می‌کند. دورتادور این اتاق، اشیا عتیقه دیده می‌شود. تزئینات کارشده بر روی سقف و لوسترها به زیبایی این بخش از خانه کمک کرده‌اند.

ارسی‌های خانه ملاباشی اصفهان یکی از زیباترین ارسی‌های قدیمی هستند. در طول دوره‌های گذشته بخشی از چوب این ارسی‌ها را بید زده است ولی هنوز هم پابرجا و سالم هستند. به همین خاطر شاید در این خانه بوی نفتالین را حس کنید. نمونه این ارسی‌ها را می‌توانید در انگورستان ملک و همین‌طور خانه مشروطه هم پیدا کنید.

سایر بخش‌های خانه

این خانه بیش از ۱۰ اتاق دیگر هم دارد و هم‌اکنون تبدیل به اقامتگاه شده و به هرکدام از آن‌ها، نام یکی از ماه‌های ایرانی را داده‌اند. هریک از این اتاق‌ها ویژگی خاص خود را دارد.

اطلاعات بازدید

اگر قصد دارید از خانه ملاباشی اصفهان دیدن فرمایید، اطلاعات زیر را بخوانید:

ساعات بازدید از خانه ملاباشی اصفهان

ساعات بازدید از خانه ملاباشی اصفهان همه‌روزه از ساعت ۹ الی ۱۷ می‌باشد.

شماره تماس خانه ملاباشی اصفهان

شماره تماس نیز جهت کسب اطلاعات بیشتر: ۳۲۶۶۵۶۳۷-۰۳۱

بهای بلیط خانه ملاباشی اصفهان

قیمت بلیط بازدید از خانه ملاباشی اصفهان به ازای هر فرد ایرانی در ابتدای سال ۱۳۹۹، ۲۵,۰۰۰ تومان می‌باشد.

ثبت در آثار ملی ایران

خانه تاریخی ملاباشی اصفهان که به خانه معتمدی نیز شهرت دارد، در تاریخ ۱۵ خردادماه سال ۱۳۸۱ هجری شمسی با شماره ثبت ۵۸۸۳ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.

آدرس خانه ملاباشی اصفهان

اصفهان، خیابان هشت‌بهشت غربی، خیابان ملک، کوچه ملاباشی