عمارت تاریخی انگورستان ملک التجار در نزدیکی میدان نقش‌جهان اصفهان

عمارت تاریخی انگورستان ملک التجار یکی از دیدنی‌های اصفهان است که در بافت تاریخی این شهر و در نزدیکی میدان نقش‌جهان جای گرفته و همه‌روزه گردشگران ایرانی و خارجی زیادی از آن بازدید می‌کنند.

معرفی عمارت انگورستان ملک التجار

انگورستان ملک التجار، نام یک باغ انگور و عمارت تاریخی در اصفهان است که پیشینه آن به زمان نادرشاه افشار بازمی‌گردد. در ادامه به معرفی این مکان زیبا می‌پردازیم:

تاریخچه بنا

عمارت داخل انگورستان ملک التجار در دوران قاجار و به دستور صاحب انگورستان ساخته شد. روایت است این باغ انگوری، مالیات مردم اصفهان به نادرشاه افشار بوده است.

در دوران قاجار به دستور ناصرالدین شاه، ملک و باغ انگورستان به مسئول امور مالی وقت اصفهان داده شد. پس از سال‌ها و پس از مسئول امور مالی حاکم اصفهان، این ملک به فرزند ایشان حاج محمد ابراهیم خان به ارث رسید. در دوران مالکیت ایشان بنا و ساختمان عمارت انگورستان ساخته شد.

حاج ابراهیم خان که به ملک التجار شهرت داشت، فردی مذهبی بود. ایشان که به روایتی جد آقای الهی قمشه‌ای بودند، خانه ملک التجار را به مراسم سوگواری و تعزیه اختصاص داد. جناب ابراهیم‌خان یکی از پیشگامان وقف در ایران هستند. ایشان ساختمان و باغ را وقف امور خیر و عزاداری کردند. تا سال‌ها بعد از مرگ ایشان این وصیت اجرا می‌شد و مراسم‌هایی چون مسابقات قرآنی، تلاوت قرآن، تعذیه خوانی و سوگواری در این مکان برپا می‌گردید. همین امر سبب شد که مراسمات ازدواجی که در قدیم در این خانه برای افراد کم بضاعت و بی‌بضاعت برگزار می‌شد، متوقف شود.

معماری عمارت ملک التجار

معمار سازنده این بنا «استاد حسین‌چی» است و تاریخ وقف‌نامه آن سال ۱۳۴۱ هجری قمری است.

این عمارت و باغ، همانند تمام عمارات قجری و قدیمی، از چند بخش ساخته شده است. دو حیاط شمالی و جنوبی، آرامگاه ، سفره‌خانه و حوضخانه از جمله بخش‌های اصلی این باغ است. اتاق‌هایی دور تا دور حیاط اول دیده می‌‌شود. از سفره خانه که بزرگترین و زیباترین بخش این عمارت است، با یک ارسی به حیاط پشتی راه دارد. این ارسی شامل هفت درب یا هفت دهنه بوده، که دو فضا را به هم مرتبط می‌ساخته است. حیاط پشتی که بعدها به دستور حاج ابراهیم خان ملک مسقف گشت، به فضای مسقف خانه اضافه شد. از این فضا برای تعزیه خوانی و مراسمات مذهبی استفاده می‌شده است.

مجموعه فضاهای حیاط سرپوشیده، سفره‌خانه، اتاق آرامگاه و دیگر اتاق‌های اطراف حیاط دارای تزئینات فراوان گچ‌بری، آینه‌کاری و کاشی‌کاری هستند و ستون‌هایی که در میان فضای سفره خانه و حیاط هستند دارای روکش‌های چوبی می‌باشند ولی پایه و سرستون‌ها دارای تزئینات هستند.

در زیر فضای سفره‌خانه زیرزمینی هست که نورگیرهای مشبک نور آن را از حیاط جنوبی برآورده می‌کنند. در گوشه جنوب شرقی بنا حمامی واقع شده‌ است که سقف گنبدی بسیار زیبایی دارد و سکوهایی در اطراف آن تعبیه شده‌ اند.

در درازای زمان، قسمت‌های گوناگونی از این بنای تاریخی ویران شد و بخش‌هایی از آن در سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی در تعریض خیابان ملک از میان رفت.

بخش‌های مختلف عمارت انگورستان ملک التجار

از جمله قسمت‌های انگورستان ‌ملک می‌توان به حیاط اندرونی و بیرونی، اتاق آرامگاه، اتاق نظارت، حوض‌خانه و شاه‌نشین اشاره کرد. بیشتر این فضاها تزییناتی مانند گچ‌بری، آینه‌کاری، نقاشی و خطاطی دارند. معماری و تزیینات داخلی این عمارت بسیار زیبا بوده و به دست اساتید هنر اصفهان انجام شده است. همچنین ستون‌ها و بعضی سقف‌های بنای انگورستان ملک روکش چوبی دارند. این مورد تنها در خانه ثروتمندان مرسوم بوده است. در واقع، مقام بالا و ثروت فراوان ملک‌التجار فرصتی فراهم کرد تا انگورستان ساده به عمارتی چشم‌نواز تبدیل شود. در ادامه هربخش از این خانه را بیشتر خواهید شناخت.

اتاق اندرونی

این قسمت شامل یک حیاط کوچک است که اطراف آن اتاق مقبره، شاه‌نشین و چند اتاق دیگر قرار دارد. این حیاط در ابتدا فضای سبز داشت؛ اما ملک‌ التجار آن را برای استفاده در مراسم‌های مذهبی با سقف چوبی پوشاند. سر ستون‌های این حیاط سرپوشیده، مقرنس‌کاری شده و نمادی از سی‌و‌سه‌پل است. برای جلوه بیشتر هم رنگ سبز‌آبی را به‌عنوان نمادی از آب زاینده‌رود برای آن انتخاب کرده‌اند. روی دیوارهای حیاط اشعاری با محتوای مذهبی خطاطی شده تا کاربری این بخش را به‌عنوان حسینیه نشان دهد. نور حیاط توسط یک نورگیر بزرگ و هشت ضلعی تامین شده است.

درصورت‌ نیاز هم از روشنایی چراغ‌های قدیمی لنتر برای تامین نور این حیاط استفاده می‌کردند. تعدادی از این چراغ‌ها با فاصله‌های مشخص در اطراف حیاط وجود دارند. قسمت پشت‌بام این محوطه برای نشستن خانم‌ها طراحی شده است. وجود ارسی پنج‌ دهانه شاه‌نشین فضا حیاط اندرونی را بسیار دلنشین کرده است. پس می‌توان گفت که حیاط اندرونی به‌صورت کامل برای برگزاری مراسم‌ها طراحی شده بود.

اتاق آرامگاه (شاه‌نشین زمستانه)

در قسمت شمالی حیاط اندرونی، یک اتاق پنج‌دری ساخته شده است. این مقبره موقعیت مناسبی برای فصل زمستان دارد. تزیینات بسیار زیبای آن نشان می‌دهد اینجا یک شاه‌نشین کوچک برای پذیرایی از مهمان‌ها در روزهای سرد بوده است. زیرا ملک‌ التجار به سبب شغل خود، میزبانی افراد زیادی را در زمان‌های مختلف سال برعهده داشت. از جمله تزیینات بسیار زیبای اتاق مقبره می‌توان به ترکیب موزون نقاشی‌ها و آینه‌کاری‌ها اشاره کرد. ایشان وصیت می‌کند او را در منزل خودش به خاک بسپارند؛ چراکه عمارت انگورستان را خانه امام‌حسین (ع) می‌دانست. در حال‌حاضر، مقبره ملک‌ التجار در این بخش قرار دارد. البته همسر او هم در همین مکان دفن شده ولی اثری از قبر او نیست.

تالار (شاه‌نشین تابستانه)

بر اثر عبور نور از شیشه‌های رنگی پنجره‌های گره‌چینی، وجود یک ارسی بزرگ و چشم‌نوازی این ترکیب هماهنگ، شاه‌نشین به فضایی افسونگر تبدیل شده است. در اینجا دو ارسی پنج و هفت دهانه به‌صورت قرینه وجود دارند که به‌ترتیب به حیاط اندرونی و بیرونی مشرف هستند. آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌ها هم طراحی ظریفی دارند. می‌توان گفت هریک از آن‌ها یک نقاشی کوچک محسوب می‌شوند. این نقاشی‌ها براساس عکس‌هایی است که ملک‌التجار از کشورهای دیگر آورده و نقاشان با هنرمندی تمام آن‌ها را نقاشی کرده‌اند.

لوسترهای بسیار بزرگ از ایتالیا و لوازم چوبی از فرانسه خریداری شده است. براساس مقام مهمان‌ها، محل نشستن آن‌ها یا روی صندلی‌ها یا مبلمان راحتی تعیین می‌شد. در طبقه فوقانی شاه‌نشین، اتاق‌های گوشواره قرار گرفته که مناسب فصل زمستان هستند. اتاق‌های پایینی هم در فصل تابستان مورداستفاده قرار می‌گرفت. در معماری این خانه، توجه ویژه‌ای به جریان‌های هوا و زاویه تابش نور خورشید در فصل‌های مختلف شده است. این موضوع از ویژگی‌های جالب‌توجه خانه محسوب می‌شود. شاه‌نشین براساس طبقه اجتماعی مهمان دو قسمت دارد. پیشنهاد می‌کنم در گوشه‌ای از شاه نشین نشسته و لحظاتی روح خود را در فضا آزاد بگذارید. حسی بسیار لذت‌بخش که آرامش بی‌نظیری به شما خواهد بخشید.

حوض‌خانه

این بخش نسبت به سایر قسمت‌ها در سطح پایین‌تری قرار گرفته است. حوض‌خانه محلی برای پذیرایی افراد غریبه است. طراحی منحصربه‌فرد آن سبب شده تا تغییرات دما در زمان‌های مختلف محسوس نباشد. حوض کوچک وسط حوض‌خانه و چند نشیمن‌گاه با عناصر قهوه‌خانه‌ای، این فضا را بسیار فرح‌بخش کرده است.

زیرزمین

فضایی زیر شاه‌نشین و با هوای بسیار خنک است. زیرزمین به‌عنوان مکانی برای نگهداری از خوراکی‌ها کاربرد داشت. در واقع وجود زیرزمین مانند یک یخچال بسیار بزرگ بود که شرایط را برای پذیرایی از مهمان‌ها در همه فصول فراهم می‌کرد.

اطلاعات بازدید

اگر قصد دارید از عمارت انگورستان ملک التجار اصفهان دیدن فرمایید، اطلاعات زیر را بخوانید:

ساعات بازدید عمارت انگورستان ملک التجار

ساعات بازدید از انگورستان ملک اصفهان همه‌روزه از ساعت ۹ الی ۱۴ می‌باشد.

شماره تماس عمارت انگورستان ملک التجار

شماره تماس مجموعه جهت کسب اطلاعات بیشتر: ۳۲۷۲۲۰۳۳-۰۳۱

بهای بلیط عمارت انگورستان ملک التجار

قیمت بلیط بازدید از انگورستان ملک اصفهان به ازای هر فرد ایرانی و برای بازدید تمامی قسمت‌ها در ابتدای سال ۱۳۹۹، ۵,۰۰۰ تومان بوده و برای افراد خارجی، مبلغ ۲۰,۰۰۰ تومان می‌باشد.

آدرس عمارت انگورستان ملک التجار

اصفهان، خیابان هشت‌بهشت غربی، خیابان ملک شمالی