جزیره هنگام در جنوب شرقی قشم

در جزیره هنگام سه روستا وجود دارد که در کنار یکدیگر قرار گرفته و از طریق راه شوسه به هم مرتبط‌اند.

اولین روستا، روستای هنگام نو است. زمین این روستا شنی است و جای مناسبی برای پهلو گرفتن قایق‌ها به شمار می‌رود. در این روستا تأسیسات اسکله، پاسگاه انتظامی، کارخانه آب‌شیرین‌کن، دفتر پست و مدرسه قرار دارد.

روستای غیل بین دو روستای نو و قدیم هنگام واقع‌شده است. به‌واسطه قرار گرفتن روستای غیل در گودی، آب بسیاری را در خود جمع می‌کند و به همین دلیل به این نام خوانده می‌شود. حدود ۲۰۰ تَن در این روستا زندگی می‌کنند که سنی و شیعه‌اند و به زبان عربی و فارسی سخن می‌گویند. آب آن از چاه و باران تأمین می‌شود و محصول عمده کشاورزی آنها غلات است. اهالی غیل از صید ماهی و زراعت امرارمعاش می‌کنند.

روستای سوم نیز روستای قدیم نام دارد که نسبت به دو مورد دیگر جمعیت کمتری دارد و در فاصله چهار کیلومتری از آن‌ها قرار گرفته است. اکثر خانه‌های این روستا خالی از سکنه هستند و اکثر اهالی به ماهیگیری به‌ویژه صید کوسه مشغول‌اند.

جزیره زیبای هنگام باوجود محصور بودن در میان دریا، از گونه‌های جانوری و حیات‌وحش زیبایی برخوردار است که در ادامه به معرفی آن‌ها پرداخته می‌شود.

۱– دلفین‌های هنگام:

با فرارسیدن پاییز، آب‌های خلیج‌فارس مهمانان تازه‌ای را میزبانی می‌کنند. در اواسط این فصل، دلفین‌ها به نزدیکی هنگام می‌رسند و تا اواسط اردیبهشت در همین منطقه می‌مانند. گفته می‌شود که تاکنون ۱۳ گونه از ۴۰ گونه دلفین در آب‌های ایران از جمله خلیج‌فارس و دریای عمان ثبت‌شده است.

۲– جبیر:

جِبیر یکی از انواع آهوی بومی شبه‌قاره هند و ایران است که در کشورهای هندوستان، پاکستان، افغانستان و ایران دیده‌شده و بیشتر مناطق بیابانی و گرم را به‌عنوان زیستگاه خود انتخاب می‌کند. این جانور بسیار شبیه به آهوست اما اندازه کوچک‌تر و بدن ظریف‌تر و لاغرتری دارد. برخلاف آهو که فقط جنس نر آن شاخ دارد، هر دو جنس نر و ماده جبیر دارای شاخ هستند و گوش‌ها و دم آنها نیز معمولاً از آهو بلندتر است. جبیر برای زندگی به آب کمی نیاز دارد و همین مقدار کم را نیز از گیاهان تأمین می‌کند.

جزیره هنگام یکی از مناطقی است که جبیر در آن زندگی می‌کند؛ اما باید خیلی خوش‌شانس باشید که بتوانید آن‌ها را ببینید چرا که به‌شدت انسان‌گریز بوده و می‌توانند با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت بدوند.

۳– خاردم مصری:

خاردم مصری نام خزنده‌ای از خانواده سوسمار است که اندازه جنس نر آن به ۷۶ سانتیمتر می‌رسد. اعراب بَدوی به‌عنوان یک منبع تغذیه از گوشت این خزنده استفاده می‌کردند. امروز استفاده از گوشت این جاندار، به‌ندرت دیده می‌شود؛ اما اعراب چرم ساخته‌شده از پوست آن را مرغوب‌ترین نوع چرم می‌دانند.

امروزه تعداد خاردم های مصری در جهان به‌شدت رو به کاهش است و هنگام یکی از معدود زیستگاه‌های آن‌ها به شمار می‌رود.

۴– لاک‌پشت پوزه عقابی:

یکی از جانداران ارزشمندی که می‌توانید در هنگام ببینید، لاک‌پشت پوزه عقابی است که از نمونه‌های کمیاب و در حال انقراض لاک پشت‌ها به شمار می‌رود. این جاندار یکی از ۴ لاک‌پشت دریایی است که در خلیج‌فارس دیده می‌شود و یکی از دو گونه لاک‌پشت دریایی است که سواحل ایران را برای تخم‌گذاری انتخاب می‌کند.

بیشترین زادآوری لاک‌پشت‌های دریایی در ایران به این‌گونه مربوط می‌شود؛ اما به دلیل برداشتن تخم‌های آن توسط بومیان، یکی از گونه‌های در معرض خطر انقراض به شمار می‌رود. در سال های اخیر این‌گونه در جزایر نَخیلو و ام‌الکرم در استان بوشهر و جزایر قشم، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در استان هرمزگان دیده‌شده است.

شاید در میان جزایر خلیج‌فارس، هرمز، به‌واسطه خاک سرخش شهرت یافته باشد؛ اما بد نیست بدانید، این نوع خاک در هنگام هم یافت می‌شود و یکی از جذابیت‌های آن به شمار می‌رود.

در این جزیره کوه‌ها و خاک‌های قرمز رنگی وجود دارد که با عنوان گِلک خوانده می‌شوند و در صنایع بسیاری به‌کار می‌روند. در صنعت سنگ‌های تزئینی برای ساخت ساختمان‌ها از این خاک استفاده می‌شود و ساخت‌وساز اسکله و سایر تأسیسات نیز با استفاده از آن صورت می‌گیرد. مردم این منطقه، از خاک اینجا برای تهیه نوعی سس نیز استفاده می‌کنند که به سس سوراغ شهرت دارد.

بازار هنگام یکی از دیدنی‌ترین بازارهای محلی کشورمان است؛ این بازار با مصالح بومی و محلی درست‌شده و در قدم‌به‌قدم آن رنگ و بویی از سنت‌های کهن جزیره وجود دارد.

فروشندگان با لباس‌های خوش‌رنگ و لعاب محلی، زیباترین دست سازه‌های شان را که از صدف‌ها ساخته‌اند به شما ارائه می‌دهند. بازار هنگام تنها برای خرید نیست بلکه به شما فرصت می‌دهد تا با مردم بومی هم‌نشین شوید و داستان‌های جالبی را در مورد دریا از آن‌ها بشنوید.

همان‌طور که در تاریخچه جزیره نیز اشاره شد، موقعیت مهم جغرافیایی جزیره هنگام موجب شد تا توجه انگلیسی‌ها به آن جلب شود؛ به اعتقاد آن‌ها، این جزیره با داشتن سواحل عمیق و مناسب برای لنگر انداختن کشتی‌ها و وجود چاه‌های آب و همچنین به دلیل واقع‌شدن در منطقه استراتژیک نظامی، اهمیت بسیاری داشته است. همین موضوع باعث شده تا در دوره‌هایی از تاریخ، بیگانگان به این جزیره بیایند و آن را اشغال کنند. هنوز آثار این تجاوزها در جزیره دیده می‌شود:

۱– تأسیسات بندری انگلیسی‌ها:

انگلیسی‌ها در زمان حکومت قاجار به ساختن خانه‌ها و تأسیساتی نظیر انبار ذغال، تلگراف‌خانه و غیره در هنگام مشغول شدند و تاسیسات بندری، دریانوردی و ساختمان‌های متعددی را ایجاد نمودند تا از همان‌جا بر خط کشتیرانی خلیج‌فارس نظارت کنند. آن‌ها در سال ۱۹۰۴ میلادی خط تلگرافی از جاسک به هنگام احداث کردند تا بتوانند به‌راحتی با دنیای بیرون از جزیره هم ارتباط داشته باشند. امروزه آثاری از این تأسیسات در هنگام به چشم می‌خورد و تاریخ استعمار این جزیره را روایت می‌کند.

۲– کشتی به‌گل‌نشسته پرتغالی‌ها:

پرتغالی‌ها نیز در زمان صفویه پایشان به این جزیره باز شد و با افکار شومی که در سر می‌پروراندند، بساط خود را در هنگام پهن کردند. بقایایی ناچیز از کشتی به‌گل‌نشسته آن‌ها هنوز هم در اطراف جزیره وجود دارد و در نزدیکی محل تماشای ماهی‌های آکواریومی واقع‌شده است.

همان‌طور که قبل‌تر نیز اشاره شد، با فرارسیدن پاییز، آب‌های خلیج‌فارس مهمانان تازه‌ای را میزبانی می‌کند. در اواسط این فصل، دلفین‌ها به نزدیکی هنگام می‌رسند و تا اواسط اردیبهشت در همین منطقه می‌مانند.

اگر از اسکله کندالو که به سمت هنگام حرکت کنید می‌توانید دسته‌های دلفین را ببینید که در کنار هم بانظم خاصی شنا می‌کنند. از آب بیرون می‌پرند و گاهی به نظر می‌آید درحالی‌که لبخند می‌زنند با باله‌های پهن و خاکستری‌رنگشان برای شما دست تکان می‌دهند. دیدن دسته‌های دلفین از نزدیک می‌تواند به تجربه‌ای منحصربه‌فرد در زندگی‌تان بدل شود.

از اواسط پاییز تا اواسط اردیبهشت بهترین زمان سفر به هنگام است؛ البته اگر می‌خواهید شانس بیشتری برای دیدن دلفین‌ها داشته باشید، بهتر است برنامه‌ریزی سفر خود را برای ماه‌های آذر و دی انجام دهید.

ایام عید نوروز، تعداد گردشگران در قشم و هنگام به اوج خود می‌رسد. در نیمه اول اردیبهشت نیز کم‌وبیش مسافرانی در این جزیره دیده می‌شوند؛ اما با گرم شدن هوا، کمتر کسی راهی این خطه از ایران می‌شود.

در پاییز و زمستان هوای هنگام معتدل می‌شود و در ماه‌های آذر و دی حضور دلفین‌ها به خوبی مشهود است.