جزیره لارک در جنوب شرقی جزیره قشم

جزیره لارک که در جنوب شرقی جزیره قشم قرار دارد، ۷۷ کیلومترمربع مساحت داشته و دارای دو آبادی به نام‌های تیاب و کوه بالا می‌باشد. فاصله لارک با قشم ۱۶ کیلومتر، با جزیره هنگام ۵۱ کیلومتر، با جزیره هرمز ۲۲ کیلومتر، با جزایر تنب‌های بزرگ و کوچک ۱۲۶ کیلومتر و با بندرعباس ۳۱ کیلومتر است.

این جزیره از کوه‌های آتش‌فشانی مخروطی شکل تشکیل‌شده و بلندترین نقطه آن ۱۳۸ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگ‌ترین قطر آن ۱۰.۶ کیلومتر است.

از نظر زمین‌شناسی این جزیره از تنوع زیادی برخوردار است. جزیره لارک گنبد نمکی است که در اواخر دوران سوم زمین‌شناسی به وجود آمده است. رسوبات حواشی گنبد دارای چینه‌بندی متقاطع با زاویه بیش از ۳۰ درجه گواه بر رسوب ماسه‌های ساحلی و تأثیر عمده باد شمال در رسوب‌گذاری این نوع رسوبات است.

لارک و هرمز دارای آبراهه میان خود هستند که هر روز محل گذر کشتی‌های باری و نفت‌کش‌های عظیم است، اما کشتی‌های غول‌آسا کاری با بندر کوچک لارک ندارند، چون اسکله آن برای این کشتی‌ها قابل پهلوگیری نیست. جزیره لارک در منطقه تنگه هرمز جنوبی‌ترین خاک ایران محسوب می‌شود، برای همین از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و سواحل جنوبی آن نظامی است. در صورت صاف بودن هوا به‌راحتی جزایر هرمز، قشم،‌ بندرعباس و کشور عمان از سواحل لارک قابل‌دیدن هستند.

این جزیره در تنگه هرمز قرار دارد و در کنار جزایر قشم و هرمز واقع‌شده و بخش مسکونی آن محدود به روستایی با جمعیت اندک است. کسب‌وکار لارکی‌ها بیشتر صیادی است. صیادان ماهی‌های خود را بیشتر در شهرهای کشور عمان می‌فروشند، چون آنجا پول بیشتری برای صید می‌دهند. میزان صید سالیانه حدود ۸۰۰ تن بوده که از اول مهرماه صید آغاز می‌شود و انواع ماهی‌های صیدشده در این جزیره عبارت‌انداز: هامور، سرخو، سنگسر، مقوا و میش ماهی.

برخی از مردم جزیره نیز به دامپروی سنتی که به‌طور غالب پروش بز است، مشغول هستند.

همچنین در این جزیره معادن طبیعی وجود دارد که عبارتنداز: معدن خاک سرخ در ۱۲ کیلومتری جنوب‌غربی اسکله، معدن سنگ‌آهن، معدن نمک، معدن گوگرد و معدن سنگ سفید.

جزیره لارک از قرن شانزدهم میلادی به این‌طرف در تصرف هلند، پرتغال و انگلیس بوده و تأسیسات، قلعه‌ها و استحکامات نظامی با تجهیزات توپ و برج و باروهای دیده‌بانی این جزیره، حکایت از دوران استعماری گذشته دارد. این جزیره در زمان سلطنت شاه‌عباس هم‌زمان با تصرف سایر جزایر تنگه هرمز تحت تسلط دولت ایران درآمد. در قرن هجدهم میلادی ناحیه تنگه هرمز و جزایر آن بیشتر مورد توجه اعراب عمان و مسقط به‌خصوص اعراب جواسم بود.

نئارک، تاریخ‌نگار مشهور اهل مقدونیه درباره جزیره لارک می‌گوید: «پس از چندین روز کشتی‌رانی از جزیره کیش به جزیره‌ای خالی از سکنه رسیدند که موسوم به ارقانا (لارک) بود». سدید نیز از گردشگران دوران حکومت قاجار درباره جزیره لارک این‌طور صحبت می‌کند: «قلعه‌ای مستحکم در جزیره لارک وجود داشته که گویند بانی‌اش نادرشاه بوده و در آن قلعه ۲۰۰ خانوار ساکن و ماهیگیر و معدودی هم نخل دارند و به آب چاه شیرین و گوارا و برکه‌ای پرآب مجهز».

ماجرای حضور پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس یا به عبارتی دیگر در جنوب ایران‌زمین مربوط به دوران صفویه است. در آن دوره پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها از یک‌سو و دولت عثمانی از سویی دیگر به ایران‌زمین وارد شدند. در بیشتر یا شاید تمام جزایر خلیج‌فارس آثار پرتغالی‌ها به چشم می‌خورد. قلعه بازمانده از پرتغالی‌ها در جزیره لارک قلعه‌ای بزرگ است و این روزها قرار است مورد بازسازی و مرمت قرار بگیرد. این بنا به‌هرحال بخشی از تاریخ این مرز و بوم را یدک می‌کشد. قلعه پرتغالی‌های جزیره لارک از نظر قدمت با قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز و جزیره قشم هم‌دوره به‌حساب می‌آید. این قلعه از سنگ‌های مرجانی و دریایی و ملات ساروج ساخته‌شده بود و به دلیل ستون‌های چوبی‌ای که دارد همچنان پابرجا مانده است. گفتنی است این قلعه از نظر مساحت بعد از قلعه جزیره هرمز، بزرگ‌ترین قلعه پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس به شمار می‌رود.

ذکر این نکته نیز شاید ضروری باشد که در جزیره لارک تنها قلعه‌ای بزرگ از پرتغالی‌ها به یادگار باقی‌مانده است. درحالی‌که در جزایر قشم و هرمز توپ‌های پرتغالی به‌وضوح باقی‌مانده‌اند. شاید پرتغالی‌ها از جزیره لارک به‌عنوان اتاق فکر یا محلی برای تجمع استفاده می‌کرده‌اند و تجهیزات نظامی خود را در جزایر قشم و هرمز قرار داده بوده‌اند.

فرصت عکاسی در شب‌هنگام و به علت حضور دسته‌ای از پلانکتون‌ها در آب‌های جزیره با انعکاسی از رنگ آبی، در جزیره لارک در شب‌هایی آرام انتظارتان را می‌کشد. در سال ۲۰۱۵ میلادی، یکی از عکس‌های منتخب در نشریه نشنال جئوگرافیک، عکسی بود که توسط یک ایرانی به نام پویان شادپور به هنگام قدم زدن در کنار ساحل جزیره لارک گرفته‌شده است. این عکس شگفت‌انگیز به دلیل نورهای جادویی پلانکتون‌های درون دریا بود که باعث ایجاد چنین صحنه‌ای زیبایی شدند که او را ترغیب به گرفتن این عکس جالب کردند.

آسمان این جزیره بی‌همتا، صاف و مهتابی است. هنوز دوده و غبار و آلودگی زیبایی‌های این آسمان را در خود محو و پنهان نکرده است. هنوز برق چراغ‌های صنعتی بر ستارگان آسمانی غلبه نکرده و شاید باورش سخت باشد اما لازم است بدانید که هنوز ستارگان در آسمان این جزیره می‌درخشند.

ساحل جزیره لارک از عمق ۲ تا ۳۲ متری با شیبی ملایم و داشتن موجودات زیبای دریایی همچون مرجان‌ها، ماهیان آکواریومی و شقایق دریایی پذیرای گردشگران عازم به تورهای جنوب است. آب در منطقه‌ای خاص به‌قدری صاف، پاک و شفاف باشد که به‌راحتی امکان تماشای زندگی آبزیان در زیر آب را فراهم کند. برخی از سایت‌های غواصی در این جزیره در زیر نام‌برده شده‌اند:

۱– سایت غواصی کشتی سوخته:

موقعیت مکانی کشتی سوخته در جنوب جزیره قشم و بین جزیره لارک و قشم واقع شده است. عمق این سایت بین ۲۸ تا ۴۰ متر و میدان دید آن بین ۳ تا ۶ متر می‌باشد. وضعیت جریان آب، متوسط و گونه آبزیانش شیرماهی، باراکودا، ماهی‌شهری، هامور، جاش، مارماهی و گیش است.

۲– کشتی مغروق سوپر تانکر:

موقعیت مکانی نفت‌کش غرق‌شده در غرب جزیره لارک واقع‌شده است. عمق این سایت بین ۱۲ تا ۳۰ متر و میدان دید آن بین ۵ تا ۸ متر می‌باشد. وضعیت جریان آب، متوسط و گونه آبزیانش پروانه ماهیان، فرشته‌ماهیان، هامور، طوطی ماهی، جعبه ماهی، ماشه ماهی، آنجل، شیر ماهی، باراکودا، گیش، مارماهی، مقوا، اژدرماهیان، ماهی شهری و صدف‌های بزرگ است.

۳– لنچ مغروق خلیفه:

موقعیت مکانی لنج غرق‌شده در شرق جزیره لارک واقع‌شده است. عمق این سایت بین ۲۵ تا ۴۰ متر و میدان دید آن بین ۵ تا ۱۰ متر می‌باشد. وضعیت جریان آب، متوسط و گونه آبزیانش شیر ماهی، باراکودا، ماهی شهری، هامور، جاش، مارماهی و گیش است.

۴– به ارج:

موقعیت مکانی به ارج در غرب جزیره لارک واقع‌شده است. عمق این سایت بین ۵ تا ۸ متر و میدان دید آن بین ۱۰ تا ۱۵ متر می‌باشد. وضعیت جریان آب، آرام و ملایم و گونه آبزیانش پروانه ماهیان، فرشته‌ماهیان، هامور، طوطی ماهی، جعبه ماهی، ماشه ماهی، آنجل، گیش، مارماهی، اژدرماهیان، ماهی شهری، صدف‌های بزرگ، پافر، لابستر، لاک‌پشت، سفره‌ماهی، جراح ماهی و انواع خرچنگ است.

نام گورستان همیشه اندوه و غم را همراه با خود یدک می‌کشد. اما دیدار از گورستان قدیمی جزیرهٔ لارک خالی از لطف نیست. مردم لارک رسم جالب و زیبایی دارند. آن‌ها بر سر هر قبر آتشدانی تعبیه کرده‌اند و در آن آتشدان اسپند، عود و کندر می‌سوزانند. سوختن این گیاهان خشبو بر فراز قبرها رایحه‌ای معنوی و دل‌نشین ایجاد می‌کند. مردم لارک هر هفته در شب‌های جمعه با قرار دادن اسپند و کندر و گاهی هم عود در آتشدان‌ها از رفتگان خود یاد می‌کنند.

آتشدان‌ها در این گورستان از جنس سفال پخته هستند و سنگ‌قبرها از جنس مرجان دریایی. تمام این عوامل در کنار هم سبب شده‌اند که این گورستان در تمام جهان منحصربه‌فرد و بی‌مانند باشد.