تپه قلعه خندان در غرب گرگان

این تپه قلعه مربوط به حکومت ساسانیان و دوران تاریخی پس از اسلام می‌باشد و  “ژاک دمرگان” باستان‌شناس فرانسوی برای نخستین بار در سال ۱۸۹۶ میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری چند از آن تهیه کرد.

در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی نیز، گروه باستان‌شناسی میراث فرهنگی استان گلستان، گمانه‌زنی‌هایی به‌منظور لایه‌نگاری و مشخص کردن سازه‌های معماری در این محدوده انجام دادن انجام دادند که آثار به‌دست آمده شامل خشت‌های ۸×۳۸×۳۸ سانتی‌متری متعلق به اواخر دوره ساسانی و آثاری از قرون اولیه اسلام تا دوره صفویه بود.

این قلعه تا دوره صفویه در درون برج و باروی استرآباد قرار داشته و بعد از تخریب آن در دوره افشاریه، برج و باروی جدیدی در دوره قاجار کشیده شد که قلعه خندان در بیرون از شهر قرار داشته است.

وجود یک معبر مخفی زیرزمینی حدفاصل محوطه باستانی قلعه خندان تا شهر استرآباد و امکان ذخیره آذوقه و مواد غذایی در آن معبر، یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز این اثر تاریخی پر راز و رمز محسوب می‌شود که درگذشته مورداستفاده بسیاری از ساکنان شهر استرآباد بوده است.

همچنین طبق اسناد تاریخی موجود و بررسی‌های انجام‌شده، این تپه و قلعه آن در دوران باستان، منطقه‌ای تدافعی بوده که ۱۲ برجک دیده‌بانی در اطراف آن قرار داشته است.