کاروانسرای شاهعباسی یکی از جاذبههای تاریخی کرج است و در شرق این شهر و در نزدیکی میدانی به همین نام (نام جدید میدان: قدس) جای دارد. این کاروانسرا را میتوان یکی از ارزشمندترین آثار دوره صفویه دانست که در شاهراه ابریشم قرار داشته است.
فهرست مطالب
کاروانسرای شاهعباسی کرج که بنایی سنگی و آجری است، متعلق به دوران صفویه بوده و بین سالهای ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۹ هجری قمری در زمان شاه سلیمان صفوی ساختهشده است.
بنای کاروانسرای شاهعباسی کرج همانند دیگر کاروانسراهای دوره صفوی، در شکل ساخت، دارای قاعدهای یکسان نیست. بنای این کاروانسرا مربع شکل است که مساحت کلی آن ۶,۰۰۰ مترمربع است و مساحت زیربنای آن ۲,۵۰۰ مترمربع است.
این کاروانسرا درگذشته، دو شاهنشین، ۲۲ حجره برای اسکان مسافران و پنج بارانداز داشت و گرداگرد بنا، درگذشته، اسطبل قرار داشته است.
از ویژگیهای ممتاز این کاروانسرا، قرار گرفتن ورودی در ضلع شمال شرقی است. در کاروانسراهای دیگر معمولاً ورودی در ضلع جنوبی است.
در وسط حیاط کاروانسرا یک حوض سنگی وجود دارد که درگذشته قنات شمال به جنوب به آن آبرسانی میکرد و جلوه زیبایی به کاروانسرا بخشیده است. یک حلقه چاه در وسط حیاط کاروانسرا قرار دارد که مربوط به عبور همین قنات بوده است.
یکی دیگر از ویژگیهای جالبتوجه این کاروانسرا، نبودن برج در اطراف بنا و همچنین نبود اتاق محافظان بوده است که نشاندهنده این است که معمار این بنا کمتر نگران امنیت آن بوده و این کاروانسرا از همان ابتدا در منطقه مسکونی بناشده است.
در بالای درب ورودی کاروانسرا نیز جای خالی یک کتیبه دیده میشود که شاید حاوی نوشتهای در خصوص سال ساخت و سازنده بنا بوده است.
مصالح بهکاررفته در ساخت این بنا نیز، سنگ، آجر، چوب و کاهگل است.
کاروانسرای شاهعباسی در طول حیات خود کاربریهای متنوعی داشت؛ ابتدا بهعنوان پناهگاه برای استراحت کاروانیان و حیوانات آنها بهکار میرفت و در اوایل قاجار هم با تغییرات و تعمیراتی که در بنا به وجود آمد بهعنوان اولین مدرسه برزگران ایران مورد بهرهبرداری قرار گرفت. در دوران پهلوی با انتقال مدرسه برزگران به محل دانشکده کشاورزی فعلی، بنا بهعنوان انبار غله اداره کشاورزی کرج مورداستفاده قرار گرفت. با تأسیس اداره میراث فرهنگی کرج و استقرار آن در محل کاروانسرا، عملیات حفاظت و مرمت بنا آغاز شد و انبار غله بهجای دیگری انتقال یافت.
در سال ۱۳۸۵، با تشکیل صندوق احیا و بهرهبرداری اماکن میراث فرهنگی جهت جلوگیری از تخریب این بنای ارزشمند و در راستای حفظ این مجموعه تاریخی، تصمیم به واگذاری آن به بخش خصوصی گرفته شد.
در سال ۱۳۸۶ با مشارکت و سرمایهگذاری بخش خصوصی مراحل مرمت کاروانسرا آغاز و سرانجام در سال ۱۳۹۲ با پایان یافتن کلیه مراحل مرمت و احیا به بهرهبرداری رسید.
در سالهای اخیر و پس از مرمت و بازسازی این بنای زیبا، تالارهای پذیرایی، رستوران، سفره خانه، چایخانه، شربت خانه و قهوه خانه سنتی در این مکان افتتاح شده است و با ارائه غذاهای اصیل ایرانی و فرنگی در محیطی سنتی همراه با بازارچه صنایعدستی و سوغات محلات مختلف میزبان گردشگران و هموطنان است.
رستوران شاهعباسی در مقالهای جداگانه معرفی خواهد شد.
اگر علاقه دارید از کاروانسرای شاهعباسی کرج دیدن فرمایید، اطلاعات زیر برای شما مفید خواهد بود:
همانطور که در بالا اشارهشده، کاربری این کاروانسرا در حال حاضر کافیشاپ و رستوران است و ساعت کاری آن همهروزه از ۷ الی ۲۳ میباشد.
درصورتیکه دوست دارید با این مجموعه تماس بگیرید، میتوانید از شماره تماس ۳۲۲۰۹۲۳۲–۰۲۶ استفاده نمایید.
این کاروانسرای تاریخی در ۲۲ فروردینماه سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۳۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبتشده است.
کرج، بلوار امامزاده حسن (ع)، ضلع جنوب شرقی میدان قدس (شاهعباسی)