کاخ سلیمانیه یکی از جاذبههای تاریخی کرج است که امروزه در محوطه دانشکده کشاورزی کرج در منطقه مصباح واقعشده است. در ادامه به معرفی این مکان تاریخی و زیبا میپردازیم:
فهرست مطالب
این بنا در دوره فتحعلی شاه قاجار و به دستور وی برای اقامت تابستانی در باغ بزرگی که هماکنون دانشکده کشاورزی است بنا شده است. کاخ سلیمانیه و باغ زیبای مقابل آن و نیز ساختمانهایی که جهت ملازمین موکب شاهی تعبیهشده بودند، مجموعه اقامتی و فرماندهی کوچک و بسیار زیبایی را ایجاد کرده بودند که در حال حاضر ساختمانهای ملازمین شاهی از بین رفته است.
علت نامگذاری این ساختمان بهپاس تولد سی و چهارمین پسر فتحعلی شاه با نام سلیمان میرزا ذکر شده است.
فرهاد میرزا زمان احداث بنا را در سنه یک هزار و دویست و بیست و شش هجری قمری دانسته و از حاجی محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی بهعنوان سازنده بنا نام برده است.
گاسپار دروویل، افسر فرانسوی که در همان سالهای ساخت این ساختمان در ایران به سر میبرده است، در سفرنامه خود روایت متفاوتی ارائه میکند. به گفته او محمدعلی میرزا دولتشاه پسر بزرگ فتحعلیشاه که از تعیین عباس میرزا به ولیعهدی خشمگین بود، برای اثبات لیاقت خود، با سلیمان پاشا والی بغداد وارد جنگ شد و او را شکست داد و غرامت جنگی هنگفتی از او گرفت. او تمام پول را برای فتحعلیشاه فرستاد تا به این ترتیب نزد او محبوبیتی کسب کند. فتحعلیشاه با پولی که دست آورده بود، این کاخ را بنیان گذاشت و نام آن را سلیمانیه نهاد تا خاطره شکست سلیمان پاشا را زنده نگاه دارد.
ساختمان کاخ آجری است و نمای آن تزیینات ویژهای ندارد. بنای این کاخ روی پیلوت ساختهشده که در زمان خود نوعی نوآوری به شمار میرود. در شرق ساختمان کاخ برجی در ۵ طبقه ساختهشده بوده که هماکنون تنها ویرانههای طبقه همکف آن باقیمانده است.
ساختمان کاخ سلیمانیه بنایی آجری، متقارن و کشیده به نسبت ۵ به ۱ با سقف شیروانی است که دارای تمامی مشخصهها و مؤلفههای سبک معماری دوران قاجار است.
تالارها، ارسیها، نقاشیها، آیینهکاریها، قوسهای نیمدایره نما، سقف شیروانی، تناسبات نما و نقشه، دو اشکوبه بودن آن، همگی ازجمله خصوصیات بارز کاخ سلیمانیه بوده که در ترکیب نهایی و بسیار ساده خود و در کنار مجموعه ساختمانها و باغ پیرامونی، منجر به شکلگیری ساختمانی دوستداشتنی، با هویت و صمیمی شده است.
این ساختمان از آجر و خشت با تیرها و مهاربندهای چوبی ساختهشده است. تالارها و فضاهای داخلی از انواع تزئینات، شامل نقاشیهای دیواری بزرگ و آینهکاریها با سقف چوبی و همچنین تزئینات گچی اندود شده و نمای بیرونی ساختمان از قابهای آجری جرزها با اندود گچ و خاک و اندکی نقش و نگار تشکیلشده است.
در تالار این بنا، دو نقاشی از عبدالله خان نقاشباشی روی دیوارها کشیده شده که یکی تصویر آقا محمدخان و دیگری تصویر فتحعلی شاه و اطرافیانشان است. در تابلوی بارعام فتحعلی شاه، سلیمان میرزا بهصورت کودکی در کنار تخت طاووس تصویر شده است.
ساختمان کاخ دارای دو اشکوب است؛ طبقه همکف حدوداً بهصورت پیلوتیهای امروزی و بهمنظور قرارگیری برخی از فضاهای خدماتی کاخ در نظر گرفتهشده و طبقه دوم که از طریق دو راهپله در دو سوی ساختمان قابلدسترسی است، شامل تالار مرکزی بزرگ و اتاقهای دو سوی آنکه بهمنظور اتاقهای استراحت در نظر گرفتهشده است.
ازجمله نکات بسیار جالب در این بنا برونگرایی محض این بنا است، بهطوریکه پنجرههای بسیار بزرگ و کمعرض ساختمان باعث شده است فضاها از دو سوی به محوطه بیرونی چشماندازی وسیع داشته باشند و همچنین در تمام ساعات روز نورگیری کنند که این امر خود باعث شده فضاهای داخلی مملو از نور و روشنایی شوند.
تمامی اجزا و عناصر ساختمان شامل فضاها و نما، جرزها و پلهها، نسبت به محور میانی بنا متقارن بوده و ساختار بسیار سادهای دارد. این امر با توجه به کشیدگی و عمق کم فضاها، فضایی بسیار روشن، شفاف و سبک را در ادامه باغهای زیبای مقابل آفریده است.
در حال حاضر این ساختمان در محدوده دانشکده کشاورزی کرج واقعشده و متأسفانه سالها به حالت متروک، فراموش و رها بوده است. اما خوشبختانه عملیات بازسازی و مرمت آن آغاز شده و قرار است پس از انجام آن، برای بازدید بر روی عموم بازگشایی شود.
همانطور که در بالا اشاره شد، قرار است پس از اتمام عملیات بازسازی و مرمت بنا، بازدید این بنای تاریخی برای عموم آزاد شود و فعلاً وضعیت بازدید بنا نامشخص است. اگر شما خواننده گرامی در خصوص بازدید از این مکان اطلاعات دارید، در قسمت نظرات اعلام نمایید تا مورد استفاده دیگران قرار گیرد.
این اثر در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۲۷ با شماره ثبت ۳۷۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کرج، بلوار شهید چمران، دانشکده کشاورزی