کاخ سعدآباد یکی از کاخهای دیدنی تهران است که مانند نگینی در کوهپایههای توچال میدرخشد. ای مجموعه باشکوه دارای حدود صد و ده هکتار مساحت بوده و از جانب شرق با گلابدره، از سمت شمال با کوههای سر به فلک کشیده البرز، از جنوب با منطقه تجریش و از جانب مغرب با ولنجک همسایه است.
فهرست مطالب
ناحیه سعدآباد روزگاری بهعنوان محل زندگی شاهان قاجار در روزهای گرم تابستان مورد استفاده قرار میگرفته است. اما بعد از وقوع کودتای تاریخی ۱۲۹۹ هجری شمسی این مکان بهعنوان اقامتگاهی دنج و باصفا به خاندان پهلوی سپرده شد.
نخستین بنای ساختهشده در مجموعه سعدآباد اقامتگاه رضاشاه یا همان کاخ سبز بود و هجده کاخ کوچک و بزرگ واقع در این مجموعه عظیم در دوران پهلوی احداث گردیده است. کاخهایی که زیبایی و شکوه بی مانند آنها هنر دستان معماران برجسته ایرانی را به نمایش میگذارد.
این بنا بعد از دوران شکوهمند انقلاب اسلامی به موزه تبدیل گردید.
همانطور که پیشتر ذکر شد، در کاخ سعدآباد تهران موزهها و بناهای متعددی به چشم میخورد. در این بخش، به معرفی برخی از این این اماکن پرداخته و توضیحاتی هرچند مختصر را در مورد هرکدام برایتان بیان میکنیم.
کاخموزه ملت یا کاخ سفید، مساحتی بالغبر ۵۰۰۰ مترمربع داشته و بزرگترین کاخ این مجموعه محسوب میشود. علت نامگذاری این بنا به این اسم کاربرد رنگ سفید در نمای بیرونی آن است. کاخ سفید روزگاری محل سکونت محمدرضا شاه پهلوی و همسرش فرح دیبا بوده و ساخت آن حدود ۵ سال یعنی از ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۵ به طول انجامید. افرادی همچون بوریس روسی و جناب مهندس خرسندی کار طراحی این کاخ را بر عهده داشته و رضا ملائکه، غلامرضا پهلوان و عبدالکریم شیخان گچ بری فوقالعاده زیبا و چشمنواز آن را انجام دادهاند.
این بنای عظیم، از ۵۴ بخش تشکیلشده که از جمله زیباترین این واحدها میتوان به سفرهخانه بسیار زیبا و مجلل با مساحتی بالغ بر ۲۲۰ مترمربع اشاره کرد. نمایی به سبک ایرانی – رومی متشکل از چهار ستون عظیم در چهار طرف بنا بوده و نورگیرهایی نیز در اطراف سقف مرکزی دیده میشوند. تالارهای باشکوه و بزرگ تشریفاتی تزیینشده به سبک فرانسوی، پردههایی با نقاشی رنگ روغن اثر دستان هنرمند استان حسین بهزاد و فرشهای زیبا و نفیس موجود در این کاخ آن را به بینظیرترین آثار تاریخی به جا مانده از دوران پهلوی بدل کردهاند.
از دیگر شگفتیهای کاخموزه سفید میتوان به لوسترهای ساختهشده در چکاسلواکی، فرانسه و ایتالیا، چلچراغهای زیبا، میز تحریری مربوط به ملکه فرانسه ماری آنتوانت نیز اشاره کرد.
همچنین در این کاخ، سالن سینما وجود دارد که مربوط به دوران پهلوی دوم است و ظرفیت آن برابر با ۱۴۵ نفر میباشد. این مکان بسیار لوکس و زیبا برای برگزاری برنامههای هنری و آموزشی و فرهنگی و همایشهای تخصصی بهکار میرود.
کاخموزه سبز با نام سابق کاخ شهوند از دیدنیترین و باشکوهترین بناهای بی نظیر مجموعه سعدآباد بوده که ساختمان اولیه آن به یکی از افراد سرشناس دوران قاجار به نام علیخان والی تعلق داشته است. در حقیقت، رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی این کاخ را از وی به ارزش هفت هزار تومان خریداری کرد.
بعدها شخصی به نام میرزا جعفرخان معمارباشی بدون از بین بردن ساختمان قبلی با تلاش هفت ساله خود اقدام به ساخت کاخ تابستانی رضاشاه بر روی کاخ سابق کرد و به علت کاربرد سنگهای سبزرنگ بهدست آمده از معادن خمسه زنجان در نمای بیرونی، نام این بنا را کاخ سبز نامیدهاند.
این ساختمان باشکوه از دو قسمت تشکیلشده که هرکدام بخشهای مختلفی را در خود جایدادهاند.
اتاق انتظار، تالار آینه، اتاق خواب، پله ورودی، اتاق کار و اتاق غذاخوری خصوصی در بخش اول قرار دارند.
در بین سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ هجری شمسی دو اتاق خواب، اتاق پذیرایی و اتاق غذاخوری جهت پذیرایی از مهمانان خارجی محمدرضا شاه پهلوی به بخش اول اضافه گردید. تذهیب، حجاری، آینهکاری، خاتم کاری و گچ بریهای کاخموزه سبز فوقالعاده زیبا بوده و هر بینندهای را مسحور تماشای خویش میکنند.
موزه پوشاک سلطنتی، بهعنوان کاخ تابستانی خواهر محمدرضا شاه یعنی شمس بنای باشکوه دیگری در مجموعه سعدآباد است. بنایی مجلل که عملیات ساخت آن در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی شروع و در سال ۱۳۸۱ پایان یافت.
موزه پوشاک سلطنتی در دو طبقه احداث شده و معماری آن ترکیبی از سبک اروپایی و ایرانی است.
این بنا در قسمت شمالی مجموعه سعدآباد واقع و پس از مهاجرت شمس به کاخ شخصیاش در منطقه مهرشهر کرج جهت حفاظت و نگهداری از ظروف گران قیمت و اشیاء ارزشمند بهکار گرفته شد.
از دیگر قسمتهای موزه پوشاک سلطنتی سالنی جهت برگزاری برنامههای نمایشی تابستانی بوده که معماری بی نظیر آن توجه شما را در بدو ورود به سمت خود جلب میکند.
این بنا بهعنوان موزه مردم شناسی در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی افتتاح و چند سال بعد یعنی در بهمن ۱۳۸۳ ابتدا به موزه تاریخ معاصر تبدیل و بعد به نام موزه پوشاک سلطنتی به روی مردم گشوده شد.
علاوه بر پوشاک و عکسهای خاندان سلطنتی همچون شهناز، اشرف و محمدرضا شاه پهلوی، اشیاء تزیینی زیبایی نیز در این موزه به چشم میخورند.
از دیگر بخشهای جذاب و دیدنی مجموعه سعدآباد موزه خط و کتابت میرعماد بوده که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
باید بدانید که تاریخ ساخت این موزه به اواخر قرن ۱۳ هجری و اوایل قرن چهاردهم بازگشته و دو فرزند محمدرضا پهلوی به نام علیرضا و فرحناز در این مکان اقامت داشتهاند.
موزه خط و کتابت میرعماد در دو طبقه ساختهشده و شیوه ساخت آن تلفیقی از معماری اروپا و ایران است.
این ساختمان مدتزمان زیادی مورد استفاده قرار نگرفت. تا اینکه با تصمیم سازمان میراث فرهنگی این مکان بهعنوان محلی جهت نمایش آثار برجسته خطی به مردم تهران معرفی گردید. موزهای که پس از انجام تعمیرات اساسی بر روی بنا در سال ۱۳۷۶ به روی هنردوستان و علاقهمندان گشوده شد.
موزه استاد حسین بهزاد، در سال ۱۳۷۱ مطابق قرارداد منعقدشده بین پرویز بهزاد (فرزند گرانقدر استاد بهزاد) و سازمان میراث فرهنگی تأسیس گردید. در حقیقت، هدف از راهاندازی این موزه نمایش، حفظ و پژوهش در آثار نگارگر مشهور ایرانی استاد حسین بهزاد بود.
لازم به ذکر است که در زمان پهلوی اول این بنا نام کاخ کرباسی را بر خود داشته و بهعنوان استراحتگاه و دفتر کار رضا پهلوی مورداستفاده قرار میگرفت. البته در دوران پهلوی دوم نیز به نام کاخ ولیعهد اقامتگاه تابستانی محمدرضا شاه پهلوی بوده و این پادشاه دوران کودکی تا نوجوانی خود را در این بنا گذراند.
موزه سلاحهای دربار، واقع در قسمت شمالی مجموعه سعدآباد با جذابیتهای خاص خود هر روزه پذیرای سیل عظیمی از گردشگران ایرانی و خارجی است.
بیشتر از ۱۱۰ سلاح گرم از جمله کمری، جنگی و شکاری در این مجموعه نگهداری میشوند. تعدادی از این سلاحها متعلق به درباریان و پهلوی دوم بوده و برخی دیگر را شخصیتهای برجسته نظامی و سیاسی سایر کشورها به محمدرضا شاه اهدا کردهاند.
تفنگهایی همچون وینچستر، اسپرینگ فیلد و رمینگتون در این مجموعه نگهداری میشوند.
نخستین اسلحههای ساختهشده در کارخانههای ربو و تسلیحات ارتش شاهنشاهی، تفنگ سرپرتک لول با سیستم سنگ چخماق بهجا مانده از قرن ۱۷ میلادی در هندوستان از دیگر جذابیتهای موزه سلاحهای دربار میباشند. در کنار این اسلحههای دیدنی میتوانید عکسهایی مربوط به دوران پهلوی و قاجار را نیز در این موزه مشاهده کنید.
موزه آشپزخانه سلطنتی با مساحتی معادل ۸۰۰ مترمربع در جوار رودخانه مشهور دربند و در مرکز باغهای زیبای سعدآباد دیده میشود. این محل در دوران پادشاهی پهلوی دوم به نام آشپزخانه مخصوص شناخته میشده و از زیرزمین و همکف تشکیلشده است.
باید بگوییم که آشپزخانه مخصوص به طبخ غذا برای درباریان و مهمانان کاخ سفید پرداخته و هرکدام از طبقات به بخشهای متعددی تقسیم بندی میشوند. قسمت زیرزمین در دوران پهلوی دوم مشهور به انبار نظارت خانه بوده و طبقه همکف نیز متشکل از ۶ اتاق و یک سالن مرکزی میباشد.
ناگفته نماند که طبقه همکف این آشپزخانه از اواخر دهه ۴۰ و پس از آخرین بازسازی انجامشده بر روی آن دستنخورده باقیمانده و نیاز به تعمیراتی اساسی دارد.
اتاق اداری، اتاق سردخانه، انبار مواد غذایی، اتاق تعویض لباس، آشپزها همراه با حمام و سرویس بهداشتی از جمله بخشهای زیرزمین آن هستند.
موزه برادران امیدوار بنایی بهجا مانده از دوران قاجاریه بوده که در قسمت شمالی مجموعه سعدآباد قرار دارد. موزهای با گچ بریهای فوقالعاده زیبا و نمای بیرونی آجری قرمز رنگ که روزگاری بهعنوان استراحتگاه سورچی و کالسکه خانه مورداستفاده قرار میگرفته است. این بنا در سال ۱۳۸۱ مورد بازسازی اساسی قرار گرفت و در تاریخ ۵ مهر ۱۳۸۲ به نام موزه برادران امیدوار به روی مردم تهران گشوده شد.
در واقع، عیسی و عبدالله امیدوار دو برادر جهانگردی بودند که عنوان اولین جهانگردان ایرانی را به خود اختصاص دادهاند. سفرهای سرتاسر هیجان و شگفتی این دو تن به دور دنیا عامل شهرت آنها در میان جهانیان بوده است.
از جمله این سفرها میتوان به بازدید عبدالله برادر کوچکتر از قطب شمال و جنوب، سفر به پاکستان، آلاسکا، اروپا، هند و آمریکای جنوبی اشاره کرد. در حقیقت، قصد برادران امیدوار از این سفرها چیزی بهجز پژوهش و تحقیق در مورد انسانهای نخستین و سعی در معرفی بیشتر کشور عزیزمان ایران به جهانیان نبوده است.
موزه هنر ملل، در حقیقت زیرزمین کاخ سفید بوده که با تلاش مهندسان فرانسوی و به امر فرح دیبا در طی سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ تبدیل به موزه اختصاصی گشت. این بنا، بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به نام موزه هنر تغییر نام داده و در سال ۱۳۷۰ به روی تهران نشینان هنردوست گشوده شد.
در موزه هنر ملل، آثار و تابلوهای نقاشی از هنرمندان برجسته ایران و جهان همچون هربرت بایر اهل اتریش، مک آووی آمریکایی، مارگ شاگان، سهراب سپهری، فرامرز پیلارام و ایران درودی در معرض نمایش عموم گذاشته شدهاند.
موزه هنرهای زیبا، در ردیف بینظیرترین بناهای موجود در مجموعه سعدآباد بوده که در بخش جنوبی آن خودنمایی میکند. رضاشاه پهلوی، در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی دستور احداث این بنا را صادر کرد. اما عملیات ساخت آن به علت تبعید وی در سال ۱۳۲۰ متوقف شد. تا اینکه، محمدرضا شاه پهلوی به ادامه ساخت آن در بین سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۳ مبادرت ورزید. سرانجام، دربار پهلوی در سال ۱۳۴۶ شاهد افتتاح این مکان بهعنوان وزارت دربار بود.
جالب است بدانید که در گذشته این بنا به علت سنگ مرمر سیاه استفادهشده در ساخت آن به کاخ اسود نیز شهره بود.
این بنا در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی به نام موزه هنرهای زیبا به مردم تهران گشوده شد.
تابلوهای زیبا و نفیس و مجسمههای موجود در این موزه واقعاً ارزش دیدن را دارند.
موزه فرشچیان، از جمله دیدنیترین ساختمانهای موجود در مجموعه سعدآباد بوده که در دوران قاجار احداث گردیده است. روزگاری رضاشاه پهلوی و چهارمین همسر وی ملکه عصمت در این بنا سکونت داشتند. تا اینکه، در زمان پهلوی دوم یکی از برادران محمدرضا شاه و سرآشپز مخصوصش در این ساختمان اقامت کردند. اما سرانجام در ۲۶ مهرماه سال ۱۳۸۰ هجری شمسی بعد از انجام تعمیرات اساسی بر روی این بنا موزه مینیاتور استاد چیرهدست محمود فرشچیان به روی اهالی تهران گشوده شد. بیشتر از ۷۰ تابلوی نقاشی از این هنرمند بیبدیل در ۵ سالن موجود در این مجموعه به نمایش گذاشته شدهاند.
موزه آب بنایی بهجا مانده از دوران پهلوی و قاجاریه بوده که در قسمت مرکزی مجموعه دیدنی سعدآباد واقعشده است. بنایی متشکل از دو بخش اصلی و فرعی که ادوات و ابزاری همچون ساعت آبی، وسایل قنات و چاه، فنجان آبی، تندیس میرآب و مجسمههای مختلفی از دانشمندان آب شناس در آن به نمایش گذاشته شدهاند. در بخش اصلی این موزه، دفتر اختصاصی محمدرضا شاه پهلوی به چشم میخورد. مکانی که از آن جهت پذیرایی از مراجعین و مقامات درباری استفاده میشد.
موزه آلبوم سلطنتی و اسناد سعدآباد، بنایی زیبا و چشم نواز بوده که با مساحتی بالغبر ۴۸۰ مترمربع در این مجموعه تاریخی جلوهای بی نظیر دارد.
این موزه از دو سالن و ۹ اتاق تشکیلشده که اسناد جالبی از وقایع و رخدادهای کاخ سعدآباد و آلبومهای دوران پادشاهی رضاشاه و پسرش محمدرضا در آن به نمایش گذاشته شدهاند. البته از این بنا در دوران پهلوی جهت دفتر نگهبانی و در زمان پهلوی دوم بهعنوان ساختمان فرماندهی ضداطلاعات گارد شاهنشاهی استفاده میشده است. تا این که، در سال ۱۳۹۱ هجری شمسی به نام موزه آلبومهای سلطنتی و اسناد سعدآباد فعالیت خود را آغاز کرد.
در مورد آلبومهای نگهداری شده در این مجموعه باید بگوییم که تعداد بالایی از آنها اتفاقات نظامی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران و سایر کشورها را از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ هجری شمسی به تصویر میکشند.
از میان آلبومهای موجود در این مجموعه میتوان به آلبومی مربوط به چهارمین سال تاجگذاری رضاشاه در سال ۱۳۰۸ و آلبوم دیگری با عکسهایی از اشرف پهلوی و خانوادهاش در اوایل سال ۱۳۵۷ هجری شمسی اشاره کرد. علاوه بر ۴۴ آلبوم نفیس موجود در این موزه، ۴۵ برگ سند نوشتاری مربوط به دوران پهلوی نیز در این موزه به چشم میخورند. اسنادی در رابطه با امور داخلی مجموعه سعدآباد که جهت آشنایی بازدیدکنندگان با بخشهای مختلف کاخ ازجمله باغوحش و باغها بسیار مفید هستند.
موزه ظروف سلطنتی در قسمت شرقی مجموعه سعدآباد واقعشده که در بین سالهای ۱۳۱۵ تا ۱۳۱۸ هجری شمسی و به دستور رضاشاه پهلوی بهعنوان کاخ اختصاصی اشرف خواهر شاه احداث گردید.
این بنای دیدنی، در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی مورد مرمت اساسی قرار گرفت.
در موزه ظروف سلطنتی، شاهد نمایش بیشتر از ۵۰۰ قطعه ظروف نفیس و زیبا میباشیم. ظروفی متعلق به دوران قاجاریه و پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی که ساخت کارخانههای مشهور و معتبر جهان مانند رزنتال، سور، باواریا و لیموژ هستند.
موزه خودروهای سلطنتی، از جمله دیدنیترین و جذابترین موزههای سعدآباد بوده که تعدادی از خودروهای ساخت شرکتهای مشهور خودروسازی جهان را در معرض نمایش عموم قرار میدهد.
در نخستین بخش موزه خودروهای سلطنتی اتومبیلهای رولز رویس، در بخش دوم بنزهای گرانقیمت و در بین این دو سالن مرسدس بنز اس آل ۳۰۰ از جمله نایابترین و لوکسترین اتومبیلهای کلاسیک دنیا را در معرض نمایش عموم قرار دادهاند. همچنین، خودروی اختصاصی محمدرضا شاه با امکاناتی فوقالعاده همچون صندلی و شیشههای برقی، کولر، سانروف و سیستم تنظیم ارتفاع هیدرولیک نیز در این مجموعه نگهداری میشود.
موزه نظامی به زمان رضاشاه پهلوی تعلق داشته که مساحت آن بالغ بر ۳۰۰۰ مترمربع میباشد. بنایی دو طبقه و نیم که بهعنوان مکانی اختصاصی برای اقامت محمدرضا شاه پهلوی در نظر گرفته شد. این بنا در بین سالهای ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۲ مورد بازسازی قرار گرفته و بعد بهعنوان هدیه به شهرام فرزند اشرف پهلوی اعطا گردید.
نیمه اول سال: از ساعت ۹ تا ۱۹ (بلیط فروشی تا ساعت ۱۷)
نیمه دوم سال: از ساعت ۹ تا ۱۷ (بلیط فروشی تا ساعت ۱۵)
گفتنی است که بخش اداری سعدآباد هر روزه از ساعت ۸ تا ۴ عصر دایر میباشد.
در صورتی که نیاز به تماس با کاخ سعدآباد را دارید، میتوانید از شماره تماس ۰۲۱۲۲۷۵۲۰۳۱ الی ۹ استفاده نمایید.
در صورتی که قصد داشته باشید از تمامی قسمتهای مجموعه سعدآباد دیدن فرمایید، میبایست طبق قیمت بلیط ابتدای سال ۱۳۹۹ به ازای هر فرد ایرانی مبلغ ۷۱ هزار تومان و به ازای هر فرد خارجی مبلغ ۵۷۰ هزار تومان پرداخت نمایید.
همچنین اگر علاقه دارید بهای بلیط کاخ سعدآباد را به تفکیک موزهها مشاهده فرمایید، اینجا را کلیک نمایید.
کاخ موزه سعدآباد در روزهای زیر تعطیل است:
۱- چهاردهم خرداد مصادف با رحلت امام خمینی (ره)
۲- بیست و یکم رمضان مصادف با شهادت حضرت امام علی (ع)
۳- بیست و پنجم شوال مصادف با شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع)
۴- نهم محرم مصادف با تاسوعای حسینی
۵- دهم محرم مصادف با عاشورای حسینی
۶- بیست و هشتم صفر مصادف با رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع)
بنا بر دستور ریاست محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری بازدید نیمبها با ارائه معرفینامه از مراجع ذیربط شامل موارد زیر میباشد:
۱– بازدید دانش آموزان و دانشجویان (بهصورت گروهی به همراه معلمان و سرپرستان)
۲– بازنشستگان (به همراه یک نفر از اعضای خانواده)
۳– افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور
۴– آزادگان، جانبازان، خانواده معظم شهدا
۵– بسیجیان (شخصاً)
میهمانان عالیرتبه هیئت دولت با هماهنگی قبلی، اعضای ایکوم با ارائه کارت شناسایی و همچنین پرسنل محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری مشمول بازدید رایگان میباشند.
جهت ورود به تارنمای رسمی کاخموزه سعدآباد و دریافت جدیدترین اخبار و اطلاعیهها، اینجا را کلیک نمایید.
مجموعه تاریخی کاخ سعدآباد تهران، در تاریخ ۲۴ دیماه سال ۱۳۷۶ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۹۵۷ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.
تهران، خیابان ولیعصر (عج)، خیابان زعفرانیه، انتهای خیابان طاهری