کلیسای هاکوپ (یعقوب مقدس) و مریم مقدس در محله جلفای اصفهان

کلیسای هاکوپ (یعقوب مقدس) و مریم مقدس یکی از اماکن مذهبی ارامنه شهر اصفهان است که در محله جلفا واقع‌شده است. این دو کلیسا در قالب یک مجموعه هستند و در ادامه به معرفی این مکان می‌پردازیم.

معرفی کلیسای هاکوپ و مریم مقدس

مجموعه کلیساهای هاکوپ (یعقوب مقدس) و مریم مقدس ازجمله قدیمی‌ترین کلیساهای شهر اصفهان به شمار می‌روند که در زمان حکومت صفویه بناشده‌اند. در سال ۱۶۱۳ میلادی در اطراف کلیسای هاکوپ، ساختمان کلیسای مریم مقدس را ساخته‌اند و در حال حاضر کلیسای هاکوپ در داخل کلیسای مریم مقدس و در ضلع شمالی آن قرار دارد.

محوطه این کلیسا بعد از کلیسای وانک اصفهان، بزرگ‌ترین محوطه به شمار می‌آید و مراسم زیادی در این کلیسا برگزار می‌شود.

تاریخچه کلیساها

مجموعه کلیساهای هاکوپ و مریم مقدس، همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، از قدمت بسیار زیادی برخوردار می‌باشند به‌طوری‌که از قدیمی‌ترین کلیساهای شهر اصفهان محسوب می‌شوند. در ادامه به بررسی تاریخچه و سال ساخت آن‌ها پرداخته می‌شود.

تاریخچه کلیسای هاکوپ

کلیسای هاکوپ قدیمی‌ترین کلیسای شهر اصفهان است که سال ساخت این کلیسا به ۱۶۰۷ میلادی بازمی‌گردد.

تاریخچه کلیسای مریم مقدس

کلیسای مریم مقدس، بعد از کلیسای هاکوپ، دومین کلیسای قدیمی شهر اصفهان است که در سال ۱۶۱۳ میلادی در زمان حکومت صفویه توسط یکی از تاجران آن دوران به نام آودیک باباکیان بنانهاده شد.

معماری کلیساها

این مجموعه کلیسا، دارای ارزش معماری بالایی می‌باشند که در ادامه به بررسی تفصیلی آن‌ها پرداخته خواهد شد.

معماری کلیسای هاکوپ

پلان اولیه کلیسای هاکوپ به شکل صلیب بوده که به علت تخریب بازوی جنوبی آن در سال ۱۸۴۳ میلادی به شکل مستطیلی در جهت شرقی – غربی با ابعاد در حدود ۱۲x۹ متر درآمده است. سه گنبد کوچک قوسی شکل آن و سقف بنا برروی قوس‌هایی تکیه کرده‌اند که بر روی ستون‌های پهن متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارند.

از سه گنبد کوچک بنا گنبد میانی نسبتاً بزرگ‌تر است. مصالح به‌کاررفته در ساختمان کلیسای هاکوپ عبارتنداز خشت و آجر. دیوارهای داخلی با گچ و دیوارهای خارجی با کاهگل پوشانده شده‌اند. در بالای ورودی اصلی کلیسای هاکوپ نیز دو کتیبه به زبان ارمنی مربوط به سال ۱۶۰۷ میلادی وجود دارد.

معماری کلیسای مریم مقدس

پلان کلیسای مریم مقدس مستطیلی شرقی – غربی از نوع تالارهای گنبددار در معماری ارمنی است.

بنای کلیسای مریم مقدس چندین گنبد قوسی شکل کوچک دارد اما گنبد اصلی آن، که دارای چهار نورگیر است، در وسط ساختمان قرارگرفته و به قوس‌هایی تکیه کرده که بر روی ستون‌های پهن متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارند. این ستون‌ها فضای داخلی کلیسای مریم مقدس را به سه بخش مرتبط به هم تقسیم می‌کنند. در قسمت شرقی بنای کلیسای مریم مقدس، محراب واقع‌شده و در دو طرف آن نیز دو اتاقک مستطیل شکل قرارگرفته است.

مصالح به‌کاررفته در بنای کلیسای مریم مقدس عبارت­نداز خشت و آجر. دیوارهای داخلی ساختمان با گچ پوشانده شده‌اند و بر روی آن‌ها نقاشی‌هایی با موضوعاتی از کتاب مقدس به تصویر کشیده شده است. اطراف کلیسا، به‌غیراز سمت شرقی آن، دارای رواقی با بیست ستون از جنس سنگ حجاری‌شده است که کلیه این ستون‌ها با قوس‌هایی به یکدیگر متصل شده‌اند.

سطح خارجی قوس‌ها با کاشی‌های لعاب‌دار به رنگ‌های مختلف تزیین‌شده که به زیبایی نمای خارجی کلیسای مریم مقدس افزوده است.

در محوطه این کلیسا بناهای مختلفی قرار داشته‌اند. در سال ۱۸۴۸ میلادی در قسمت غربی کلیسای مریم مقدس و بالای ورودی آن نیز برج ناقوس خانه ساخته‌شده است. در مجاورت ضلع جنوبی بنا هم نمازخانه کوچکی به نام استپانوس قرار دارد. کلیسای هاکوپ مقدس نیز در نزدیکی و در داخل حیاط این کلیسای مریم مقدس واقع‌شده است.

این کلیسا دارای نقاشی‌های زیبایی است که بر دیوارهای نمازخانه نقش بسته‌اند. در دیوارهای شمالی و جنوبی، دو تابلوی رنگ‌روغن روی بوم متعلق به ۳۰۰ سال پیش وجود دارد که اثر یک هنرمند ماهر ونیزی بوده و توسط آقای گراک هدیه شده است.

چون این کلیسا به نام حضرت مریم نام نهاده شده زن‌ها با علاقه بیشتری به این کلیسا می‌رفتند. به‌طوری‌که در قدیم روزهای چهارشنبه، دختران و زن‌ها گروه‌گروه از محله‌های جلفا به این کلیسا رفته و چهارشنبه قبل از عید پاک بعضی‌ها پابرهنه به این کلیسا می‌آمدند تا با خوشحالی و شادی حضرت مریم شریک شوند و او را به خاطر قیام حضرت مسیح بشارت دهند.

کلیسای مریم تا سال ۱۸۴۸ به‌جای ناقوس، تخته‌ای داشت که از آن استفاده می‌شد ولی در همین سال، کشیش بارسق گالستانیان به هنگام بازگشت از هند با خود ناقوسی به جلفا می‌آورد و به‌جای ناقوس تخته‌ای نصب می‌کند.

این کلیسا همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، بعد از کلیسای وانک بزرگ‌ترین محوطه را داراست و مراسم بیشتری در این کلیسا برگزار می‌شود. این کلیسا دارای دو در ورودی شرقی و غربی است که بیشتر از در غربی آن استفاده می‌شود. در غربی دقیقاً روبروی در شرقی کلیسای بیت‌اللحم باز می‌شود.

اطلاعات بازدید

اگر قصد دارید از مجموعه کلیساهای هاکوپ و مریم مقدس اصفهان دیدن فرمایید، اطلاعات زیر را بخوانید:

ساعات بازدید کلیسای هاکوپ و مریم مقدس

ساعات بازدید از مجموعه کلیساهای هاکوپ‌ و مریم اصفهان همه‌روزه از ساعت ۸ صبح الی ۱۳ و ۱۵ الی ۲۲ می‌باشد.

بهای بلیط کلیسای هاکوپ و مریم مقدس

قیمت بلیط بازدید از کلیسای مریم مقدس اصفهان به ازای هر فرد ایرانی در ابتدای سال ۱۳۹۹، ۵,۰۰۰ تومان می‌باشد.

ثبت در آثار ملی ایران

مجموعه کلیساهای تاریخی هاکوپ و مریم مقدس اصفهان، در تاریخ ۱۷ اسفند ماه سال ۱۳۸۱ هجری شمسی با شماره ثبت ۷۶۴۷ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.

آدرس کلیسای هاکوپ و مریم مقدس

اصفهان، خیابان توحید، نبش خیابان نظر میانی، ضلع جنوبی کلیسای بیت‌اللحم