پارک جنگلی سرخه حصار یکی از پارکهای ملی ایران است که در شرق پایتخت و در محدوده شهرداری منطقه ۱۳ قرار گرفته است و مساحت آن در حدود ۹۱۶۸ هکتار است.
فهرست مطالب
سرخه حصار یکی از قدیمیترین شکارگاههای ایران محسوب میشود و به همین دلیل از گذشته تا به حال از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
این منطقه در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی به سازمان محیط زیست واگذار شد که این سازمان یک قسمت از اراضی را بهعنوان پارک ملی و قسمتی دیگر را بهعنوان محیط حفاظت شده تعیین کرد و بقیه منطقه را برای تهیه علوفه دامداری در اختیار اهالی منطقه برای قرار داد.
این پارک در منطقهای کوهستانی است و از دشتها، تپهماهورها و ارتفاعات بلند که ارتفاع آن از ۱۲۲۰ متر تا ۲۱۴۷ متر متغیر است، به وجود آمده است.
آبوهوای این منطقه نیمهخشک و اختلاف درجه حرارت روز و شب در آن بالا است. متوسط حداکثر درجه حرارت سالانه آن حدود ۱۹ درجه سانتیگراد است.
بلندترین نقطه مجموعه سرخه حصار، قله اراکوه ۲۶۴۹ متر و پستترین نقطه آن دشت سنگ تراشان به بلندی ۱۱۰۰ متر از سطح دریا است و کوههای مهم پارک ملی سرخه حصار عبارتانداز کوه سه پایه، کوه به یدک، تخت تالق، کل خانی، شش گوش، سیاه غار و همروک.
بارندگی در این محدوده بیشتر ناشی از جریانهای غربی و مدیترانهای است که نزدیک به ۸ ماه از سال، از اوایل پاییز تا نیمههای بهار، بهتناوب منطقه را تحت تأثیر قرار میدهد. حداقل میانگین بارندگی سالانه نیز در این پارک ۲۷۵ میلی متر و حداکثر میانگین بارندگی سالانه آن ۴۵۰ میلی متر است
کم بارانترین ناحیه پارک ملی سرخه حصار در اطراف قصر فیروزه و پربارانترین آن ارتفاعات مجاور دره بیدکو سه پایه است.
منابع آب مجموعه، از دو رود مهم جاجرود و دماوند و تعداد زیادی چشمههای دائمی و فصلی تأمین میشود. این منطقه از چاه و چشمه و قناتهای متعددی بهره میبرد که آبدهی خوبی نیز دارند و به همین دلیل محدودیتهای آبی در این منطقه وجود ندارد. از چشمههای مهم این منطقه میتوان به چشمه چاتال، به یدک، انجیرک، رزک، شش گوش، دره شریف و چشمه سوخته اشاره کرد.
بخشهایی از پارک ملی سرخه حصار شامل تودههای آتشفشانی است که بهصورت مواد آتشفشانی نفوذی دیده میشوند. این واحد که بخش میانی منطقه را پوشانده و گسترش آن نسبت به تشکیلات زمینشناسی دیگر چشمگیرتر است تا غرب منطقه قصر فیروزه ادامه دارد و در برخی قسمتها نیز شامل تشکیلات آهکی کرتاسه، رسی و ماسهسنگها و آهکهای دولومیتی است.
پارک سرخه حصار به علت نزدیکی به ناحیه گرمسیری ورامین از یک سو و متأثر از ارتفاعات البرز مرکزی از سوی دیگر و به دلیل داشتن پستی و بلندیهای بسیار از نظر پوشش گیاهی دارای سیمای متفاوتی است.
پوشش گیاهی منطقه گرمسیری شامل گز، تاغ، گون، خارشتر و اسپند و پوشش گیاهی استپی کوهپایه شامل درمنه و گونههای بالشتکی مانند کلاه حسن، گون، چوبک و گیاهان دارویی مانند آویشن، قدومه، بومادران، کاکوتی و پونه کوهی میباشد.
منابع آب کافی، پناهگاه زیاد و پوشش گیاهی متناسب با نیاز گونهها، مجموعاً زیستگاه مناسبی در دو پارک ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظتشده جاجرود فراهم کرده است و حیواناتی همچون کل، بز، قوچ، میش البرز مرکزی، آهو، گراز، پلنگ، کفتار، روباه قرمز، شغال، گربه وحشی، گورکن، تشی و خرگوش در آن زیست میکنند.
گونه شاخص منطقه سرخه حصار، بزمجه بیابانی تعیین گردیده است و البته گونههای با اهمیت دیگری نظیر لاک پشت مهمیزدار غربی نیز در منطقه وجود دارد که علاوه بر اینکه جز گونههای حمایت شده میباشد، در طبقه بندی IUCN نیز تحت عنوان آسیب پذیر قرار گرفته است. سایر گونههای با اهمیت دیگر از قبیل افعی البرزی، افعی شاخدار، بزمجه دشتی نیز در منطقه وجود دارند که در لیست IUCN بهعنوان گونههای در معرض خطر انقراض میباشند.
پارکهای ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود به علت دارا بودن زیستگاههای مختلف اعم از رودخانه، کوهستان، استپ، دارستان، کشتزار، باغات وهمچنین قرار گرفتن در مسیر مهاجرت تعداد زیادی از گونههای مهاجر از موقعیت بسیارخوبی جهت زندگی پرندگان برخوردار میباشد و به همین دلیل گونههای متنوعی از پرندگان در زیستگاههای مختلف آن مشاهده میگردند.
در مجموع پرندگان پارک های ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظتشده جاجرود ۱۱۵ گونه بوده که ۲۲٫۶ درصد پرندگان ایران را تشکیل میدهد.
پرندگان موجود در سرخه حصار نیز شامل: حواصیل خاکستری، حواصیل شب، بوتیمار، اگرت بزرگ، سرسبز، اردک اردهای، خوتکا، اردک نوک پهن، فیلوش، عقاب ماهیگیر، کورکور، قرقی، طرلان، عقاب طلایی، عقاب شاهی، سارگپه، کرکس، دال سیاه، دلیجه، بالابان، بحری، شاهین، آبچلیک و آبیا است.
خزندگان و دوزیستان منطقه نیز شامل مار کرمی، کور مار دوسر، مار آتشی، مار پلنگی، مار دستی، مار آبی، مار شتری، شتر مار، یله مار، تیرمار، سوسن مار، افعی شاخدار ایرانی، افعی کوفی، قورباغه معمولی و وزغ سبز در این پارک زیست میکنند.
بخشی از این پارک برای عموم بدون مشکل بوده و دارای امکاناتی از قبیل آبنمای سنگی، مسیر دوچرخهسواری، آلاچیق، کمپ بازپروری معتادان، سالن کشتی، کلینیک گل و گیاه، مسیر آموزش ترافیک و … جهت تفریح را دارا میباشد.
تهران، بزرگراه یاسینی، بزرگراه شهید دوران، ورودی پارک سرخه حصار