کلیسای سرکیس مقدس در منطقه کریم خان تهران

صحن کلیسا را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد که قسمت میانی ۷۵ سانتی متر از هر طرف پهن‌تر از دو قسمت شرقی و غربی است و گنبد در این قسمت از بنا قرار دارد. گنبد شانزده ضلعی کلیسا به وسیله یک چهار ضلعی بر روی چهار طاقی قرار گرفته که بر روی شاه‌تیرها تکیه دارد. ساق و گنبد آن تماماً از نورگیرها تشکیل شده است.

ورودی اصلی، که دارای سردری با سبک معماری کلیساهای سده‌های چهارم و پنجم میلادی ارمنستان است به داخل راهرویی به پهنای محراب کلیسا باز می‌شود و در بالای آن، بالکنی وجود دارد که محل اجرای سرودهای روحانی گروه کر است. کلیسا دارای دو ناقوس خانه است که در دو طرف راهروی ورودی ضلع غربی آن و در بالای دو ورودی بنا، به صورت برجی با پلان چهار گوش قرار دارند و در انتهای آن‌ها گنبدهایی شبیه به گنبد اصلی کلیسا با ساق‌های هشت ضلعی ساخته شده است. به غیر از ورودی ذکرشده، کلیسا دارای دو ورودی دیگر در دو سمت شمال و جنوب کلیسا واقع در زیر برج‌های ناقوس خانه است.

لازم به یادآوری است که در ابتدا گنبد کلیسا بر روی دیوارهای آن استوار بوده است یعنی بنا فاقد ستون‌های حامل بوده است ولی پس از مدتی به علت شروع به نشست سقف کلیسا خطر ریزش گنبد احساس گردید و لذا چهار ستون زیر گنبد ساخته شد تا سنگینی بار گنبد را تحمل کند.

بنای یادگاری از نسل کشی ارامنه

بنای یادمان نسل کشی ارمنیان در کلیسای سرکیس مقدس از سنگ مرمر سفید ساخته شده و بلندی آن ۳/۵۰ متر است که بر پایه‌ای از همان سنگ به ابعاد ۷۷×۱۶۲ و بلندی ۸۲ سانتی‌متر قرار گرفته است. روی پایه، کتیبه‌ای به پهنای ۷۷ و بلندی ۶۶ سانتی متر دیده می‌شود که بر روی آن به خط نستعلیق فارسی و زیر آن به ارمنی نوشته شده است: «یادبود شهدای ارامنه». زیر این نوشته به زبان ارمنی «۲۴ آوریل ۱۹۱۵».