همدان که در گذشته به نامهای هگمتانه، هگمتان، اکباتان، اکباتانا، آمدانه، آنادانا نیز معروف بوده است، یکی از کلانشهرهای ایران در منطقه غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است. این شهر در دامنه کوه الوند و در بلندای ۱٬۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده است و از شهرهای سردسیر ایران بهشمار میآید.
همدان با جمعیت ۵۵۴٬۴۰۶ نفر مطابق با سرشماری سال 1395، از لحاظ جمعیت سیزدهمین شهر پرجمعیت ایران بهشمار میآید.
گویش اکثریت مردم شهر همدان، فارسی با لهجه همدانی است. همچنین در این شهر اقلیتی از مردم ترکزبان نیز سکونت دارند.
بیشتر ساکنان همدان مسلمان و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی نیز به تعداد بسیار اندکی در این شهر ساکن هستند.
این شهر قدیمیترین شهر ایران و از کهنترین شهرهای جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبهای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده است. با این حال قدیمیترین آثار یافتشده از محوطه باستانی هگمتانه و نیز کتیبههای گنجنامه مربوط به دوران هخامنشیان هستند.
همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آلبویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتختهای کشور بوده است. همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی یکی از شهرهای فرهنگی و گردشگری کشور شناخته میشود و از نظر علمی نیز به عنوان یکی از قطبهای دانشگاهی کشور شناخته شده است. آرامگاه بوعلیسینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینه ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم بهشمار میرود.
در سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشههای شعاعی متحدالمرکز (سبک باروک) محسوب میشود. میدان مرکزی همدان در حکم همان نقطه مرکزی دایره است. بنای این میدان در سال ۱۳۰۷ خورشیدی آغاز و از اوایل ۱۳۱۱ مورد بهرهبرداری قرار گرفت. شعاع این میدان ۸۰ متر است.
صنایعدستی مهم همدان فرشبافی و چرمسازی است. از سوغات این شهر نیز میتوان به ظروف سفال ساخت هنرمندان لالجین، سیر، انگور، کشمش، گردو، خیارشور، کماج، شیرمال، انگشتپیچ و … نام برد.